Gedachten. 27 september 2016.

​De derde nacht waken aan het ziekenhuisbed van mijn schoonvader zit er op. Vroeg in de ochtend werd hem voor het eerst morfine toegediend, omdat hij zich oncomfortabel voelde, zo had de nachtzuster geconstateerd.
De morfine doet zijn werk, ik merk dat hij steeds rustiger ademt. Ik ga mee in zijn tempo, om even later naar adem te teugen, weer bij de les. Zijn ademhalingsritme is niet het mijne. Mijn stretchbed ruim ik alvast op en ik zet de stoelen weer op hun plaats. Voor straks, als de rest van de familie komt. 

Voorzichtig heb ik in de groepsapp aangegeven dat er licht aan het eind van de tunnel in zicht komt. Het is niet te zeggen hoe snel de trein naar het eind van deze tunnel snelt, maar dat het eind ras dichterbij komt is zeker.

Buiten gaat het leven gewoon door. Met interesse bekijk ik hoe er een grote hijskraan wordt opgebouwd. Het ziekenhuis staat deels in de steigers. Machines, delegerende harde mannenstemmen, verplaatsing van zwaar materiaal. Allemaal in schril contrast met het kleine wereldje hier op de éénpersoons kamer.

Mijn gedachten draaien rondjes. Ik word uit mijn trance gehaald door Roomservice. “U heeft hier gelogeerd mijnheer? Wilt u een ontbijt misschien?”. Ook al heb ik de koelkast geplunderd afgelopen nacht, dat ontbijt wil ik wel. Afleiding. Verzorging. Twee bruine boterhammen met boter en aardbeienjam bestel ik. Met een koffie.

In plaats van alles naar binnen te proppen zoals gewoonlijk, besluit ik zonder het echt te beseffen om het aangeleverde ontbijt met zoveel mogelijk decorum te nuttigen. Bizar waarom je ineens zoiets doet. Het stoort me zelfs dat het servies en bestek van plastic zijn.cIk besmeer keurig de boterhammen met de margarine. 80% vet staat er op het kleine kuipje. Lekker voor de cholesterol. Dan open ik het kleine bakje met jam. Zoals altijd is de inhoud nog niet genoeg voor een kwart boterham. Wie verzint dat nou? Gelukkig heeft Roomservice vier kuipjes jam meegeleverd. Het tweede bakje moet er voor de eerste boterham ook aan geloven…

Behoedzaam eet ik de boterham met mes en vork op. Zeldzaam voor me. Voor ik van de koffie nip, dep ik mijn mond (“jambek” denk ik er nog bij) keurig. De tweede boterham ondergaat hetzelfde ritueel. Deze keer ontbijt ik bewust, bedachtzaam en respectvol. Voor hem. Die niet meer kan eten. Voor het geval hij toch nog door heeft dat ik daar wel zit te peuzelen.

Ik zit met mijn rug naar het bed en hoor hoe zijn lichaam nog steeds moeite doet om erbij te blijven. Ik voel dat zijn geest klaar staat om de trein naar het licht te verlaten als de tunnel doorkruist is. Behoedzaam leg ik alle gebruikte ontbijtspullen terug op het bord, waarbij één van de tranen een kleine “tik” zegt op het ziekenhuisdienblad.

Laat het snel gaan.

De zee ziet alles

​De zee. Zij ziet alles. Zij is overal. De zee is een dame waarvoor je respect moet hebben. Want de zee geeft en de zee neemt. De zee vindt ons mensen nietige wezentjes. Ze tolereert ons in haar baren. Met ons bootje, of als zwemmer, gekleed of in ons blootje.
Het maakt de zee niet uit of je ongekleed of gekleed verkoeling zoekt op de stranden waar zij zachtjes overheen rolt. De zee heeft het allemaal gezien. Blote mensen toen het begrip schaamte nog niet bestond. Geklede mensen toen de mens regels meekreeg die door de groep waren opgelegd. Half geklede mensen toen de vrijheid gepredikt werd. Het maakte de zee niet uit. De woelige dame heeft geen besef van moraal, normen, waarden en religie.

De zee zal nooit zo ernstig verdwalen in onbegrip, haat, fanatisme en kleinzielig gedachtengoed als de mens dat kan.

Dat is waar de mens goed in is. De zee op haar beurt is weer goed in het nemen van land als het haar behaagt. Met mens en al. Er is niemand die de zee beticht van oneerlijkheid echter, want de zee doet het niet expres. Het is nou eenmaal zo.

Dat kunnen mensen leren van de zee. Dat sommige dingen nu eenmaal zo zijn. Dat je bepaalde zaken makkelijk kunt laten rusten en dat de wereld in zijn geheel daardoor mooier wordt.

Note van de schrijver: mijn gedachten gaan uit naar de dame die op een Frans strand de nieuwe Jeanne d‘Arc werd. Schaam je niet dame. Je deed niks verkeerd. We zijn allemaal dwalend.

Waar je geest ook dwaalt

​Op tafel ligt een scheerapparaat. Jouw scheerapparaat. Vandaag hebben we besloten dat het ding beneden blijft als de thuiszorg komt. De thuiszorg heeft keurig je tabletten toegediend en is nu boven met je, douchen, aankleden. Ik ben bij je omdat je wederhelft boodschappen doet met jullie dochter, mijn vrouw.

Ik bekijk het scheerapparaat. Hij doet het nog wel, als je op de knop drukt. Maar er missen onderdelen. Je kunt alleen geen afstand doen van het defecte machientje. Even slik ik een brok in mijn keel weg. Dat scheerapparaat, dat ben jij. Het ging snel nadat de diagnose er officieel kwam. Van een trotse, zelfstandige man, naar een bange, afhankelijke versie van jezelf.

De “goede” momenten zijn het ergst. Die duren namelijk te kort om al jouw vragen te beantwoorden over je situatie. Ze duren net lang genoeg om je te troosten en samen te huilen. Ik weet dat jij dit niet had gewild. Ooit vertelde je dat als het zover zou komen, je er liever niet meer zou zijn. Maar zo werkt dat niet met dementie. Het is een keiharde sluipmoordenaar. Als je het punt hebt bereikt waarvan je zelf altijd zei dat je daar nooit wilde belanden, heb je al geen controle meer over je geest.

Er worden nu dingen geregeld voor je. Eigenlijk alles. Reizen is een belasting, lopen zelfs al. Alles komt je onbekend en vreemd voor, behalve de dingen die diep geworteld zitten. Je huis. Je tuin. Je vrouw. De rest komt en gaat als mistige flarden. De familie concentreert zich op volgende stappen, of er een mogelijkheid is om samen met je liefde van je leven in een zorginstelling terecht te komen. In een helder moment gaf je aan dat alles afgepakt wordt van je. Dat kunnen we niet verzachten. Het is waar. Je leeft nu andermans leven, je wordt geleefd.

De wensen van een dementiepatient zijn bijna altijd onuitvoerbaar, omdat daarvoor mensen, dingen en plaatsen uit een ver verleden terug gehaald zouden moeten worden. Morgen bestaat niet. Er is alleen toen en het mistige heden.

Wat me goed doet is dat je heel heftig en primair reageert op een arm om je heen. Een knuffel. Dat maakt dat er momenten zijn waarop geluk even aanwezig is.

Behoedzaam leg ik het scheerapparaat weer terug. Ik wil niet dat er nog meer aan kapot gaat. Op ebay heb ik al gezocht naar een nieuwe, ook gevonden. Niet besteld echter, ik weet dat je die toch niet gaat gebruiken. Het stuk herkenning van het oude machientje is namelijk veel te belangrijk voor jou.

Knuffel en ik hou van jou, waar je geest ook dwaalt.

Open brief aan Saskia Ploeg: “Het valt mee hoor!”

Alexander Tihonov / Shutterstock.com

Beste Saskia,

Ik las in het ED je brief, waarin je de Eindhovenaren oproept om “iets” te doen aan het verdwijnen van een aantal diensten en faciliteiten. Zaken die voor jou typisch Eindhovens waren, op het moment dat je door omstandigheden naar Amsterdam verhuisd bent.

Laat ik beginnen met te zeggen dat ik snap dat je na al die jaren een cultuurshock beleeft, lieve Saskia. Want als er één stad in Nederland onderhevig is aan evolutie, dan is het Eindhoven. Het fijne is dat ik jou dit meedeel in de hoedanigheid van niet Eindhovenaar. Als geboren en getogen Gelderlander woon ik echter op de grens met Brabant en dankzij Social Media zit het zwaartepunt van mijn vriendenkring in Eindhoven. Derhalve ben ik regelmatig te vinden in jouw oude stad en ik kan je zeggen dat ik mijn hart verpand heb aan 040.

Juist vanwege de stadsdynamiek is Eindhoven voor mij een meer dan interessante plaats en ik laat me elke keer weer verrassen door mijn Eindhovense vrienden, die vol trots en met liefde en plezier laten zien wat voor nieuws er te beleven valt. Zo dronk ik afgelopen zaterdag de beste kop koffie ooit in een nieuw etablissement en had ik een gesprek over merkbeleving, waarbij ik leerde dat Eindhoven voor grote merken DE stad is voor het stichten van Flagship stores. Gewoon even twee dingen die me zo te binnen schieten.

Je brief ontroert me, omdat je ogenschijnlijk zoveel gevoel voor Eindhoven hebt gehouden, dat je je druk maakt om die fijne plaats. Mijn tip is dan ook: verruil vaker het Amsterdamse voor het Eindhovense en leer Eindhoven opnieuw waarderen. Wellicht dat je alvast verhuisdozen kunt kopen.

Tot ziens in Eindje, Saskia!

Met bourgondische groet,

Jan van Draeckensteijn

 

Elke aanslag

​Neemt niet weg dat
we moeten doorleven
we anderen liefhebben
we vasthouden aan elkaar
we hopen op beter
we bouwen aan toekomsten
we hen blijven herinneren
we onze kinderen beter leren
we toch geen keuze hebben

elke
keer
weer

Opgedragen aan de slachtoffers en nabestaanden van de aanslag in München op vrijdag 22 juli 2016.

Omdat ik het ook niet meer weet.

Borden met vakjes

​Het is 9.00 uur op deze mooie zomerochtend. Naar beneden gelopen om de eerste kan koffie van vandaag aan te zetten, valt mijn oog op een partij afgespoeld serviesgoed, klaar om als volgende lichting de vaatwasser in te gaan. De stille getuigen van een ouderwets gezellige barbecue. Voorzichtig schuif ik een stapel borden aan de kant. Bordjes met vakjes. Ik word er nog steeds blij van, merk ik.

 

Toen al
Als kind was ik al gefascineerd door allerhande servies wat maar enigszins afweek van de normale borden en het normale bestek. Hoe aparter hoe beter. Plastic bestek laat ik even achterwege, ik beperk me tot borden en bakjes. Piepschuimen eetdozen met deksel en vakjes waarin de toko de kant en klaar maaltijden meegaf, plastic barbecue bordjes, waarbij het extra feest was als de maker ervoor gezorgd had dat er verstevigingsribben aangebracht waren in het kunststof gietwerk. Geen omklappende bordjes maar echt “vakwerk”. En hoe ongelooflijk pijn het vertrek van de puntzak friet ook deed… de bakjes met geïntegreerd mayonaisevak maakten dat meer dan goed. Ik koop alles met vakjes waarvan je kunt eten. Onlangs nog, een aanbieding in nep Tupperware. Afsluitbare, invriesbare en magnetronbestendige vakjesborden. Als we avondeten overhebben en ik sta die borden af te vullen voor de diepvries, dan jubelt mijn hart. Macaroni in het grote vak, schep spinazie in het vakje linksboven en het vakje rechtsboven afvullen met een gehaktballetje met tomatensaus. Deksel erop. Klaar. Orde.

Hokjesgeest
Beredenerend wat mij nou zou gelukkig maakt, kan ik maar één ding concluderen. Met vakjesborden schep je orde. Het bord is een geordend wereldje op microformaat, in een grote chaotische wereld. Is het een uitwas van een controlecomplex? Ben ik dan zo’n controlefreak? Nee. Het is gewoon fijn dat sausje A niet bij salade B kan komen. Het is fijn dat de wasabi mayonaise mijn grillworstje pas raakt als ik vind dat dat moet. Het is heerlijk dat het bloed uit mijn rode biefstuk niet getamponneerd wordt door dat perfect krokante aardappelkroketje.

Een stap verder
De volgende stap is de verduurzaming van het vakjesservies. De wegwerp vakjesborden hebben hier dus al plaatsgemaakt voor de aardewerken variant. Nu nog de harde versie scoren van het bekende frietbakje met mayovakje.

Borden met vakjes. De hemel.

Samen fietsen

Inburgeren moet men
Dat is Nederlands leren
Maar wie leert hen
Dit land te waarderen

Een nieuw bestaan
Een misgund huis
Problemen komen en gaan
Ver weg van thuis

Velen door angst overmand
Alles verandert in Nederland
Gaat het dan toch kapot
Dan maar beter opgerot

Zijn ze niet hetzelfde als wij
Of zien ze niet hetzelfde als jij
Hoe toch dit land waarderen
Laten we hen het fietsen leren

“Langs weilanden
vol grazende koeien
Langs bollenvelden
Vol tulpen

Molens in de zon
De dijken op
Zie de zee
Dit keer niet bedreigend”

Want mooi is voor iedereen
Hetzelfde
Als je het eenmaal ziet